2012/09/30

Matxinatzea

Ez da bideo berria. Iazko otsaileko data du. Twitterren bidez ibili da azken asteotan.

Raül Agné Girona taldeko entrenatzailearen prentsaurrekoa da. Gazteleraz hasi da, gazteleraz galdetu diotenean, eta katalanez jarraitu, katalanez galdetutakoan. Kazetari batek erantzun horiek ere gazteleraz emateko eskatu dio.


Ez da lehendabiziko aldia horrelako bat ikusten duguna (azkena ere ez da izango). Honek, ordea, badu  zinezkotasun berezi bat: erabateko naturaltasuna, itxurakeriarik gabea. Nabari da erantzuna barru-barrutik ateratzen zaiola. Hasieran ezbai, harrituta; erantzuten saiatu da gero, argudiatzen; haserretu da azkenik, sumindu, indignatu.

Gorka Juliok matxinatze-atalaseari buruz idatzi zuen duela hilabete batzuk. Matxinatze-atalaseak adierazten du inguruan zenbatek behar duten jokabidea aldatu, guk ere aldatu ahal izateko, sozialki baztertuak izan gabe. Kontzeptua sare sozialen analisiarekin lotu du, eta euskararen normalizazioari aplikatzeko proposamen interesgarria egin du: hemen

Horren urruti joan gabe ere, nik galdera xumeagoa egin diot nire buruari: Raül Agnéren erantzunaren moduko zenbat behar dugu, gu ere matxinatzeko?

2012/09/24

Euskal hirian...

Irratian entzuna (gutxi gorabehera jaso dut):
Hemen arazoa da badela hizkuntza bat guztiok dakiguna eta bestea ez. Bestea bakar batzuek dakite (dakigu). Hiri handietan kontaktu anonimoak, inpertsonalak, ugariak dira. Kontaktu horietan, psikologikoki, ez da gauza bera hizkuntza bat ala bestea erabiltzea. Guztiok dakigun hizkuntza erabiltzea da errazena. Norberaren ideologiak kontrako norabidea erraztu dezake: ahalegina egiteko prest egon gaitezke. Edozein kasutan ere, ahalegina behar da: esfortzua. Herri txiki batean bestelako faktoreak egon daitezke: konfiantzazko harreman-sareak, konplizitateak... Hirian ez.
Argudio gogorra egin zait, deserosoa. Katalanari buruz ari ziren. Saizarbitoriak Argia aldizkarian esan zuena ere ekarri dit gogora:
Uste dut salbazioa Bilbon dagoela: Bilbon salbatuko gara, edo ez gara salbatuko.
Aurreko sarreran CUSC taldeak "hizkuntza ertainei" buruz egin duen lana aipatu nuen. Hainbat lan-ildo izan dituzte: besteak beste, "hiri eleaniztunak". Hizkuntza komunitate ertainek hiri eleaniztunetan dituzten erronkak aztertu nahi izan dituzte.

Hizkuntza ekologia eta iraungarritasuna buruan, intesgarria da ekosistema soziokultural urbanoak aztertzea, hizkuntzen etorkizuna hor baitago jokoan.

Iruditzen zait, gurean ere, lan polita egin daitekeela ildo horretan.





2012/09/16

Tamainak garrantzia al du?

Nola esan behar dugu? Hizkuntza gutxituak, threatened languages, hizkuntza txikiak, menpeko hizkuntzak, hizkuntza subordinatuak, hizkuntza gutxiagotuak, eremu urriko hizkuntzak, gutxiengo(ar)en hizkuntzak, minority language...

Honezkero ikasi dugu hizkuntzaren erabilera ez dela neutroa. Gauzak eta kontzeptuak izendatzeko moduak asko esaten du gure mundu-ikuskerari buruz. Nik neuk ez dut "hizkuntza txikia" erabiltzeko oztoporik izan. Nafarroako ikastolek, ordea, hizkuntza txikien handitasuna aldarrikatu izan dute: txikiak handi.

Bartzelonako Unibertsitateko CUSC taldeak [Centré Univertsitari de Sociolingüística i Comunicació]  "Llengues Mitjanes" kontzeptuaren inguruko ikerketa-lanak egiten dihardu. Kontzeptu honen bidez, hizkuntza maioritarioen eta minoritarioen arteko dikonomia zalantzatan jarri nahi dute eta munduko hizkuntza sistemaren kontzeptualizazioa beste modu batean egin.

Hortaz, hizkuntza (eta hizkuntza komunitate) ertainak dituzte aztergai. Zein dira hizkuntza horiek? Bi irizpide proposatu dituzte: (a) hizkuntza komunitatearen dimentsio demografikoa, eta (b) komunitatearen garapen sozioteknologikoa. Horren arabera, hizkuntza komunitate ertainak dira gutxienez miloi bat hiztun dituztenak, eta estatu-marko postindustrial batean kokatuak daudenak.

Mundu glokalizatuan hizkuntza horien erronkak aztertu nahi dituzte.

Inkesta soziolinguistikoaren arabera Euskal Herriak 2.648.998 biztanle ditu. Horietatik 715.000 euskal hiztunak dira. Hortxe-hortxe.

2012/09/08

Metaforak (2): ekaitz perfektua

"Azatzak dira haziak non bota diren gogoratzeko jartzen diren seinaletxoak. Eta hauek hori izan gure dute: seinale txikiak, euskarazko kulturgintzak haziak non bota dituen adierazteko seinaletxoak". Halaxe dago adierazita @garaigoikoa blogean. Ikaragarri figura polita iruditzen zait. Berroigeita bost sarrera dira dagoeneko. Horietako batzuk oso-oso gertukoak eta oso-oso kutunak ditut.

Ildo berean, bada beste figura bat izugarri gustukoa dudana: EKAITZ PERFEKTUA.

Ekaitz perfektuak beldurgarriak dira itsasoan. Zailak dira aurreikusten. Ez dute kausa edo arrazoi bakarra. Banan-banan hartuta, ekaitz perfektua eragin duten elementuak ez dira arriskutsuak; elementu horien guztien konbinazioa, ordea, itzela izan daiteke: ikaragarria, izugarria, demasa...

Ekaitz perfektua, jakingo duzuenez, Fermin Etxegoienek gobernatzen duen musikari buruzko irratsaioa da. Mugarri izan diren diskak biltzen ditu, eta era monografikoan landu. Xabier Leteren lehendabiziko diska agertu da programan,  Anariren hirugarrena, Hertzainak taldearen lehena, Ruper Ordorikaren "Hautsi da Anphora"...

Euskarazko kulturgintzak azatzak ditu. Ekaitz perfektuak ere bai.

Sortu zirenean, elementuak banan-banan hartuta, inork gutxik aurreikus zezakeen beren arrakasta. Une egokian sortu ziren  Behar zena, behar zen momentuan... Korrika da bat,  Bertsozaleen elkartea ere bai, eta Durangoko Azoka, eta...